Het pak koekjes in de la is halfleeg, dat is vreemd – gisteren had je een nieuw pak gekocht. Je vraagt aan je kind of het hier iets vanaf weet. Je kind ontkent in alle toonaarden, maar in de mondhoeken zie je koekkruimels zitten. Liegen mag niet, toch? Moet ik me om zo’n overduidelijke leugen zorgen maken? Gisteren had je nog tegen je kinderen gezegd dat de frisdrank op was (terwijl er nog een fles achterin de koelkast stond). Vond je jezelf toen een leugenaar? Is de vraag misschien eerder: wanneer mag liegen wel en wanneer niet?

Kinderen weten over het algemeen best goed wanneer ze de waarheid spreken en wanneer niet.  Tot ongeveer zes jaar hebben kinderen vaak een zwart-wit mening over liegen: liegen mag niet, liegen is slecht. (Zo kan het best voorkomen dat je kind zomaar zegt ‘die is dik’, want ja, dat is de waarheid). Als kinderen ouder worden maken zij vaker dezelfde afwegingen als volwassenen, soms is het namelijk helemaal niet erg om te liegen (Sinterklaas is in Nederland!). Rond de leeftijd van twaalf jaar leren kinderen sociaal wenselijke, aanvaardbare leugens. (Bijvoorbeeld dat het niet slim is om tegen iemand te zeggen dat diegene dik is).
Uit onderzoek is gebleken dat 60% van de mensen in een gesprekje van 10 minuten al minstens één leugen vertelt (meestal om de ander op zijn gemak te stellen, of vriendelijk over te komen). Het lijkt of liegen in die zin bij ons normale gedrag hoort. Toch moet je uitkijken met het verdraaien van de waarheid in het bijzijn van kinderen (waarom zegt mamma: ‘dankjewel, dat vind ik lekker’ – terwijl ze het niet lekker vindt?). Door leugens te vertellen tegen je kinderen kan dat zelfs de ontwikkeling verstoren: wat is dan goed of fout gedrag?; het algemeen vertrouwen in anderen kan worden beschadigd en de kans is groter dat het kind later egocentrisch gedrag gaat vertonen (liegen om zijn zin te krijgen). Wat we kinderen willen leren is dat liegen niet goed is, maar soms kun je daar wel van afwijken – en waarom.

Je veegt de koekkruimels van het gezicht van je kind. Je voelt je boos en voorgelogen; wacht even, het is ook weer niet een onaanvaardbaar leugen. Juist een mooi moment om neer te hurken bij je kind, op ooghoogte, en rustig uit te leggen wat het verschil is tussen een leugentje om bestwil en een leugen dat het vertrouwen schaadt. Alleen roepen dat je niet mag liegen, dat maakt je wat ongeloofwaardig.

Opvoedtips van peuter tot puber:
– neem een leugen niet al te zwaar op, het is ook experimenteren, dat hoort bij opgroeien.
– vraag wel waarom je kind loog. Was het bang voor straf of afwijzing?
– praat over de gevolgen van liegen (vertrouwen schaden).
– vertel waarom je zelf soms niet de waarheid spreekt (daarmee kwets ik de ander).
– geef aan dat het belangrijk is de waarheid te spreken bij je naasten.

Misschien heb je na het lezen toch nog vragen; bijvoorbeeld over jouw aanpak thuis, over de reacties van je kind of het gedrag van je kind. Soms reageert je kind alsnog op een manier die je echt niet begrijpt, maar wel graag wil begrijpen. Ik wil je daar graag bij helpen. Boek een gratis adviesgesprek met mij via www.bureaugoal.nl